Rehber-i Tahsil İlkokulu
(1923), Orta Ticaret Mektebini bitirdikten (1927) babasının erken ölümü üzerine
genç yaşta h ayata atıldı. 1928’den 1936’ya kadar İstanbul
Cibali Tekel Tütün Fabrikası'nın muhasebesinde görev aldı. Gazetecilik
mesleğine ilk adımları 1936'da girdiği Vakit gazetesinde atmıştır. Daha sonra
sırasıyla Uyanış ve Kurun dergilerinde İleri, İstiklâl, Tan, Cumhuriyet,
Memleket, Hürriyet, Vatan (köşe yazarı, 1957-1962) ve Cumhuriyet (köşe yazarı, 1979-1991)
gazetelerinde muhabirlik, istihbarat şe ve köşe yazarı olarak çalıştı .
Gazetecilikten ayrıldıktan sonra bağımsız yazar ve çevirmen olarak çalıştı.
1943’te Salah Birsel ve İhsan Devrim’le birlikte ABC Kitabevini, iki yıl sonra
kendi adına Arpad Yayınevini kurdu. Hikâye ve yazıları 1936’da Servet-i Fünûn
Uyanış’ta başlayarak İnanç, Yurt ve Dünya, Adımlar, Yığın, Yürüyüş, Yeditepe,
Türk Dili gibi dergilerde yayımlandı. Hikâyelerinin konusunu toplum gerçekleri
ve sorunları oluşturdu. Alman ve Avusturya edebiyatlarından çok sayıda kitap
çevirdi. Hayatını kalemiyle kazanmak zorunda olması onu çeşitli türlerde
yazmaya itti. Öykülerini, Türk tiyatro hayatını yansıtan röportaj türü
yazılarını ve gezi izlenimlerini on kitapta topladı. Özellikle öykülerinde
toplumcu ve gerçekçi akımdan hiç sapmayan Arpad'ın 'Alnımdaki Bıçak Yarası'
(1968) romanını ve 'Hesaplaşma' (1976) anılar kitabını da belirtmek gerekir.
İstanbul üzerine çeşitli yıllarda kaleme aldığı İstanbul yazıları da 'Bir
İstanbul Var İdi...'
Burhan Arpad, 1943'den
başlayarak Alman dili edebiyatından yaptığı çevirilerle, özellikle Erich Maria
Remarque (6) ve Stefan Zweig'ı (8) ülkemizde tanıtan kişi olarak bilinir.
Ayrıca Anna Seghers, Joseph Roth, Odon von Horvath, Thomas Mann, Ingeborg
Bachmann, Fritz Habeck, Ignazio Silone, William Saroyan, Henry Wallace, Şalom
Aljehem, Dimitir Dimov, Haşek, Silanpaa ve Istrati de, Burhan Arpad’ın
çevirilerinde Türk okuruyla tanışmışlar ve sevilmişlerdir. "Okuyup
sevdiğim, topluma yararlı olacağına inandığım kitapları çevirdim" diyen
Burhan Arpad, dilimize kazandırdığı kırka yakın yapıtın yazarlarının ortak bir
özelliği vardır: Hepsi de insancıl, antifaşist, antimilitarist ve
barışseverdir. Burhan Arpad 1961 ve 1964 yıllarında Berlin Film Festivali'nde
jüri üyeliği yapmış, sık gittiği değişik Avrupa ülkelerinden izlenimlerini
topladığı "Gezi Günlüğü" kitabı ile Türk Dil Kurumu'nun 1963 yılı
ödülünü kazanmıştır. Stefan Zweig Cemiyeti üyesi olan Arpad, Alman dili edebiyatının
en seçkin yazarlarından yaptığı çevirilerle bu ülke edebiyatlarının Türkiye'de
tanınmasına olan katkılarından dolayı da 1985 yılında Federal Almanya
Cumhuriyeti (Altın) Birinci Derece Liyakat Madalyasına, 1987 yılında da
Avusturya Cumhuriyeti Bilim ve Sanat İçin Birinci Derece Onur (Altın) Madalyasına
layık görülmüştür. Burhan Arpad ayrıca Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü (1985)
ve Basın Şeref Kartı'nın da sahibi olmuştur. Burhan Arpad 1988 yılında T.C.
Başbakanlık Basın-Yayın Genel Müdürlüğü tarafından "Türk Basınına 50
yıllık hizmeti" nedeniyle onurlandırılmıştır. Arpad ayrıca Mimarlar Odası
İstanbul Büyükkent Şubesi Jüri Özel Ödülü, Sinema Yazarları Derneği Onur
Belgesi, Türkiye Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü Altın Madalyası sahibidir.
Türk sinemasına uzun yıllar katkıları nedeniyle Sesam, Soder ve Sinekam
derneklerinin ortak onur belgesine layık görülen Burhan Arpad'ı Dormen
Tiyatrosu da Türk tiyatrosuna olan katkılarından dolayı onurlandırmıştır.
Yaşamının tümünü İstanbul'da geçirmiş, bu kentin toplumsal değişimini ve
yozlaşmasını yaşamış olan Burhan Arpad, Cumhuriyet gazetesindeki
"Hesaplaşma" köşesinde (1979-1991), birer öykü gibi okunan
yazılarıyla da değişik İstanbul sorunlarına eğilmiştir.
ESERLERİ:
Hikâye: Şehir 9 Tablo (1940), Dolayısıyla (1955),
Son Perde (ünlü komik Naşit’in hayat hikâyesi, 1961; Direklerarası adıyla,
1974), Taşı Toprağı Altın (1966), Yeditepe Olayları (1974). Roman: Gezi:
Tuna’dan Şimale Avrupa (1953), Uçuş Günlüğü (1959), Gezi Günlüğü (1962),
Avusturya Günlüğü (1963). Alnımdaki Bıçak Yarası (1968). Tiyatro:
Operet 8 Tablo (1964), Oyun 6 Tablo (1966). Eleştiri-İnceleme: Perde
Arkası (1959), Günü Gününe (yazılar, 1962), İlk Gece (tiyatro eleştirileri,
1962), Stefan Zweig (1967), Erich Maria Remarque (1972). Anı: Hesaplaşma
(1977), Yok Edilen İstanbul (1983), Bir İstanbul Var İdi (der. Oğlu Ahmet
Arpad, 2001), Perde Arkası (2001). Çeviri: Gece Yarısı Bir Gemi (Fritz
Habeck’ten, 1966), Hikâyeler I (Stefan Zweig’dan, 1966)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder